ÍCH MẪU THẢO

Ích mẫu thảo là toàn bộ phận trên mặt đất của cây Ích mẫu ( Leonurus heterophyllus Sweet) phơi hay sấy khô, dùng làm thuốc được ghi đầu tiên trong sách Bản kinh. Cây Ích mẫu mọc hoang và trồng khắp nơi ở nước ta.

Mua ngay Gọi điện xác nhận và giao hàng tận nơi

Danh mục: BÀI VIẾT Thẻ: Cao ích mẫu, Cây ích mẫu làm đẹp da, ÍCH MẪU THẢO, Tác dụng của thuốc ích mẫu

Mô tả

ÍCH MẪU THẢO

( Herba Leonuri)

Tính vị qui kinh

Tính hơi hàn, vị đắng cay. Qui kinh Tâm, Can, Bàng quang.

Theo các sách cổ:

Sách Bản thảo thập di: “hàn”.
Sách Bản thảo cương mục: ” vị cay hơi đắng, không độc”.
Sách Cảnh nhạc toàn thư: “vị hơi đắng, hơi cay, hơi hàn, tính hoạt”.
Sách Bản thảo hội ngôn: ” thủ túc quyết âm kinh”.
Sách Dược phẩm hóa nghĩa: ” nhập Can, Tỳ, Bào lạc”.
Sách Bản thảo tái tân: “nhập Tâm Tỳ Thận”.

Thành phần chủ yếu:

Cây Ích mãu có nhiều loại ancaloit, flavonozit và tanin (7-8%). Gần đây người ta thấy trong Ích mẫu có 3 loại flavonozit, trong đó có rutin, một glucozit có cấu tạo steroit, một ít tanin, trong toàn cây có leocadin, một ít tinh dầu, ancaloit không có tác dụng chữa bệnh.

Tác dụng dược lý:

A.Theo Y học cổ truyền: thuốc có tác dụng hoạt huyết khu ứ, lợi tiểu tiêu phù, thanh nhiệt giải độc. Chủ trị các chứng kinh nguyệt không đều, kinh bế, đau bụng sau sanh, đau do chấn thương, phù, tiểu tiện không lợi, sang độc sưng tấy, ban chẩn ngứa.

Trích Y văn cổ:

- Sách Bản kinh: ” trị ban chẩn ngứa”.

Sách Tân tu bản thảo: ” thuốc uống ngoài, đắp đinh độc, ung độc tiêu, trị thai chết lưu, sau sanh bụng đầy tức, các chứng đơn độc sưng tấy, lấy nước nhỏ vào tai trị tai ù, đắp lên trị trùng, rắn độc cắn”.
- Sách Bản thảo diễn nghĩa: ” trị các bệnh trước và sau sanh, hành huyết dưỡng huyết, nấu cao uống trị sanh khó”.

- Sách Bản thảo mông toàn: ” trục được thai chết lưu, làm yên thai sống, hành ứ huyết, sinh tân huyết, trị chứng cam lî trẻ em”.

Sách Cảnh nhạc toàn thư: “ích mẫu thảo tinh hoạt mà lợi, chuyên trị các chứng đàn bà thai sản, vì vậy mà có tên ích mẫu, là vị thuốc mà đàn bà cần dùng. Thuốc còn có tác dụng tiêu phù trị ứ huyết do chấn thương thông đại tiểu tiện”.

B.Theo kết quả nghiên cưú dược lý hiện đại: Ích mẫu thảo có tác dụng trực tiếp hưng phấn tử cung, làm cho tử cung co thắt nhiều hơn và mạnh hơn. Đối với tim cô lập chuột Hòa lan, thuốc có tác dụng tăng lưu lượng máu động mạch vành, làm chậm nhịp tim, cải thiện vi tuần hoàn bị rối lọan, ức chế tiểu cầu ngưng tập, nâng cao hoạt tính của fibrinogen, có tác dụng làm tan huyết khối trong phổi súc vật thực nghiệm. Ngoài ra, thuốc còn có tác dụng hưng phấn trung khu hô hấp, lợi tiểu, ức chế nấm ngoài da.

Cao Ích mẫu làm hạ huyết áp, nhất là đối với thời kỳ đầu của bệnh.

Ứng dụng lâm sàng:

1.Trị rối loạn kinh nguyệt: đau kinh, vô sinh, sau sinh máu xấu ra không dứt, dùng các bài:

Ích mẫu hoàn: Ích mẫu thảo 15g, Đương qui, Xích thược đều 10g, Mộc hương 5g, tán bột mịn luyện mật làm hoàn, mỗi lần uống 10g, ngày 3 lần, uống với nước sôi ấm. Trị kinh nguyệt không đều, vô sinh.
Ích mẫu thảo 15g, Đương qui, Xích thược đều 19g, Xuyên khung 5g, sắc uống. Trị đau kinh.
Ích mẫu thảo tươi 60g, Kê huyết đằng 30g, sắc nước gia thêm đường, uống trị rối loạn kinh nguyệt, đau kinh, sau sanh hoặc nạo thai máu ra kéo dài.
Cao Ích mẫu thảo: Ích mẫu thảo 800g, Ngãi cứu 200g, Hương phụ 250g, tá dược ( Sỉô cồn 15 độ) vừa đủ 1000g.
Sắc Ích mẫu thảo mỗi ngày 15 – 20g hoặc nấu cao Ích mẫu uống ngày 3 lần, mỗi lần 2 – 3ml. Trị kinhnguyệt rối loạn, sau sanh xuất huyết tử cung, kinh nguyệt ra nhiều. Tác giả có nhận xét là sau khi uống 1 giờ có 14,6% tử cung co bóp tăng, sau 2 giờ tử cung tăng co bóp lên 25% ( Tạp chí sản khoa Trung hoa 1956,2:202).

2.Trị phù do viêm cầu thận cấp mạn, cao huyết áp:

Ích mẫu thảo 20g, Bạch mao căn, Bạch linh, Xa tiền tử đều 15g, Bạch truật, Tang bì đều 10g, sắc nước uống.
Ích mẫu thảo 100 – 120g ( lượng tươi tăng gấp đôi) trẻ em giảm liều, nước 700 ml sắc nhỏ lửa còn 300ml, ngày uống 3 lần, có tác dụng lợi tiểu, trị phù rõ, đối với viêm cầu thận cấp kết quả trước mắt là tốt ( Tạp chí Trung y Vân nam 1984,2:48).

3.Trị bệnh mạch vành: Vương triết Thân và cộng sự dùng thuốc chích Ích mẫu cao nhỏ giọt tĩnh mạch trị 100 ca bệnh mạch vành, thiếu máu cơ tim. Kết quả lâm sàng tốt 45%, tiến bộ 39%, tỷ lệ có kết quả 84%, kết quả điện tim tốt 28%, tiến bộ 33%, tỷ lệ kết quả điện tim là 61% ( Tạp chí Trung y 1985,26(3):29).

4.Trị cao huyết áp: dùng Ích mẫu thảo phối hợp với Ngô đồng thối, Hy thiêm thảo, Hạ khô thảo chế thành bài thuốc trị cao huyết áp 59 ca, sau một ngày uống thuốc huyết áp đã hạ, tác dụng tốt nhất vào ngày thứ 10 ( tuyển tập tư liệu nghiên cứu y học – Sở nghiên cứu Y dược Phúc kiến 1977,3:23).

Liều dùng và chú ý: