Ngọc Trúc Khô

NGỌC TRÚC – THUỐC BẮC SÀI THÀNH

1. Cây Thuốc Ngọc Trúc Có Nguồn Gốc Như Thế Nào?

Ngọc Trúc, hay còn được gọi là Nữ Ủy, có tên khoa học là Polygonatum odoratum (Mill.) Druce hoặc Polygonatum officinale, thuộc họ Thiên môn đông. Đây là loại thảo dược được bào chế từ thân rễ của cây Ngọc Trúc sau khi phơi hoặc sấy khô.

Cây Ngọc Trúc là loại thân thảo, cao từ 20-50cm, không chia nhánh, thân cây màu xanh và mịn như ngọc. Lá của cây có màu xanh, hình dạng giống lá trúc, mọc so le và không có cuống. Chính vì đặc điểm này mà cây có tên gọi là Ngọc Trúc. Cây này ra hoa từ tháng 4 đến tháng 6, hoa mọc từ nách lá, dài thõng xuống, mỗi cành có nhiều hoa trắng.

Ngọc Trúc phân bố tại châu Âu, Đông Bắc và Tây châu Á, nhưng xuất hiện nhiều nhất ở Trung Quốc. Tại Việt Nam, cây thường mọc ở các khu vực ẩm ướt trong rừng miền núi.

2. Thu Hoạch, Chế Biến và Bảo Quản Ngọc Trúc

Ngọc Trúc là dược liệu phổ biến trong các bài thuốc Đông y, với nhiều công dụng. Các bộ phận của cây như rễ, thân và lá đều được dùng để làm dược liệu. Sau khi thu hoạch, các bộ phận này được rửa sạch, để ráo và phơi khô. Một số trường hợp có thể hấp qua và lăn mềm trước khi phơi.

Ngọc Trúc sau khi phơi khô sẽ được bảo quản trong túi ni lông kín hoặc các chai, lọ có nắp đậy, bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát.

3. Thành Phần Hóa Học và Tác Dụng Của Ngọc Trúc

Ngọc Trúc có vị ngọt, tính hơi hàn, có tác dụng dưỡng âm, nhuận táo, sinh tân chỉ khát. Những tác dụng này có được nhờ các thành phần hóa học trong cây như adoratan, asparagine, polisaccarit, chất nhầy, glycosid tim, saponin và quinine gluconate. Ngoài ra, Ngọc Trúc còn chứa glycosid convalla marin, convallaria, vitamin A và tinh bột.

Các thành phần trong Ngọc Trúc mang lại nhiều lợi ích: Asparagine giúp lợi tiểu; polisaccarit tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ điều trị các bệnh như thấp khớp, tim mạch, béo phì và đái tháo đường.

Homoisoflavone-1 trong Ngọc Trúc hoạt động như chất ức chế ung thư, có thể hỗ trợ điều trị ung thư phổi không tế bào nhỏ. Chiết xuất từ Ngọc Trúc còn có khả năng ức chế sự phát triển và gây apoptosis tế bào ung thư vú MDA-MB-231.

4. Các Bài Thuốc Từ Ngọc Trúc Thường Được Sử Dụng

Ngọc Trúc được dùng nhiều trên lâm sàng, thường kết hợp với các dược liệu khác để tăng hiệu quả điều trị. Một số bài thuốc phổ biến bao gồm:

• Chữa âm hư phát sốt, ho khan, miệng khô: Dùng 16g Ngọc Trúc, 12g Mạch môn và Sa sâm, 8g Cam thảo dây, sắc lấy nước uống hàng ngày.
• Điều trị đau mắt đỏ, hoa mắt: Ngọc Trúc 12g, kết hợp với Sinh địa, Huyền sâm, Thảo quyết minh sao, Cúc hoa, Bạc hà; sắc nước để uống và xông hơi.
• Chữa bệnh mạch vành, đau thắt ngực: Sử dụng 20g Ngọc Trúc, 12g Đảng sâm, sắc thành cao uống.
• Điều trị thấp tim: Kết hợp Ngọc Trúc với Kỷ tử, Long nhãn nhục, Mạch đông, Sinh khương, Đại táo; sắc lấy nước uống hàng ngày.
• Chữa bệnh viêm phế quản, lao phổi: Dùng Ngọc Trúc phối hợp với Mạch môn, Sa sâm, Thạch hộc; sắc lấy nước uống.

Ngoài ra, Ngọc Trúc còn được chế biến thành các món ăn chữa bệnh như: nhựa mận vịt ngọc trúc, thịt lợn hầm ngọc trúc, cháo ngọc trúc,…

5. Lưu Ý Khi Sử Dụng Ngọc Trúc Điều Trị Bệnh

• Không dùng Ngọc Trúc cho người bị đầy hơi, chướng bụng, ho có đờm hoặc tiêu chảy.
• Tránh dùng dụng cụ bằng sắt khi chế biến Ngọc Trúc để giữ nguyên tính chất của dược liệu.

Ngọc Trúc là dược liệu quan trọng trong Đông y, có nhiều công dụng chữa bệnh và cải thiện sức khỏe. Hy vọng thông tin trên sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về công dụng và cách sử dụng Ngọc Trúc một cách hiệu quả.