Củ Thiên Ma

CỦ THIÊN MA – THUỐC BẮC SÀI THÀNH

Thiên Ma: Thông Tin và Công Dụng

1. Thiên Ma Là Thuốc Gì?

Thiên ma, hay còn gọi là Gastrodia Elata Blume, thuộc họ Lan (Orchidaceae). Bộ phận chính được sử dụng làm thuốc là thân rễ của cây.

Đặc điểm nhận dạng và cách thu hái chế biến:

• Đặc điểm cây thiên ma: Thiên ma là một loại thực vật đặc biệt, không chứa diệp lục, có màu vàng đỏ. Thân cây vươn thẳng như mũi tên, với lá nhỏ hình vảy cá. Rễ thiên ma có hình bầu dục, mặt ngoài trắng hoặc vàng nhạt, giống hình chân người.
• Phân bố: Cây thiên ma phổ biến ở nhiều nước châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản, và Hàn Quốc. Tại Việt Nam, thiên ma chủ yếu được tìm thấy ở các tỉnh miền núi như Hòa Bình và Lạng Sơn.
• Thu hoạch và chế biến: Thiên ma thường được thu hoạch vào mùa đông hoặc xuân. Sau khi thu hoạch, rễ cây được rửa sạch, bỏ vỏ, luộc, hầm hoặc nướng chín, sau đó thái lát và phơi khô để bảo quản.

Cây thiên ma chứa nhiều thành phần hóa học có lợi như gastrodin, alkaloid, vitamin A, vanillyl, và alcohol.

2. Tác Dụng Của Thảo Dược Thiên Ma

Trong Y Học Cổ Truyền, thiên ma có vị ngọt, tính ấm, quy vào kinh can, với các tác dụng chính như:

• Điều trị các chứng can phong nội động: Giúp cải thiện triệu chứng như méo miệng, liệt nửa người, hoa mắt, chóng mặt, và đau đầu.
• Chữa đau nhức xương khớp: Hỗ trợ điều trị tê bì do phong tà.

Trong Y Học Hiện Đại, thiên ma được biết đến với nhiều tác dụng:

• Giảm đau nhức xương khớp và đau đầu.
• Có tác dụng an thần và chống co giật.
• Tăng cường lưu thông máu đến các cơ quan, cải thiện trí nhớ, hạ huyết áp, làm chậm nhịp tim.
• Chống oxy hóa và ức chế sự tăng sinh tế bào khối u.
• Tăng cường hoạt động của tế bào đại thực bào, điều hòa hệ thống miễn dịch.
• Hỗ trợ trong lĩnh vực thẩm mỹ, giúp dưỡng ẩm da và chống oxy hóa.
• Có tác dụng tương tự như hormone estrogen, hỗ trợ điều trị chứng đau bụng kinh và mãn kinh sớm.

3. Một Số Bài Thuốc Thiên Ma Để Điều Trị Bệnh

• Bài thuốc chữa đau khớp, tê và khó cử động do phong hàn thấp:
  • Bài thuốc 1: 12g thiên ma, 6g nhũ hương, 12g ngưu tất, 4g toàn yết, nghiền thành bột mịn và uống hoặc sắc lấy nước.
  • Bài thuốc 2: 12g thiên ma, 12g phụ tử, 12g đỗ trọng, 12g tỳ giải, 12g ngưu tất, 16g huyền sâm, 12g đương quy, và 12g sinh địa hoàng, nghiền bột, trộn mật ong thành viên hoàn. Uống 3 lần mỗi ngày, mỗi lần khoảng 8 gram.
• Bài thuốc điều trị chứng đau đầu, hoa mắt:
  • 20g thiên ma, 6g xuyên khung, tán mịn chế thành hoàn. Uống 3 lần mỗi ngày, mỗi lần 4-8 gram.
• Bài thuốc chữa đau đầu, hoa mắt do phong đàm:
  • 12g thiên ma, 12g bán hạ, 12g bạch truật, 12g bạch phục linh, 8g quất hồng bì, 4g cam thảo. Sắc uống chia 3 lần mỗi ngày.

4. Lưu Ý Khi Sử Dụng Thiên Ma

Khi sử dụng thiên ma để chữa bệnh, cần chú ý các điều sau:

• Phụ nữ mang thai, cho con bú và người huyết hư không nên dùng thiên ma.
• Tránh sử dụng thiên ma khi có các vấn đề như ung thư vú, lạc nội mạc tử cung, ung thư buồng trứng.
• Thiên ma có thể giảm tác dụng của một số loại thuốc tân dược; nên tránh dùng chung với các chế phẩm chuyển hóa qua gan.
• Liều dùng từ 3 đến 10g mỗi ngày; sử dụng không đúng liều có thể gây tác dụng phụ như giảm cân, chuột rút, xuất huyết âm đạo, và đau dạ dày.
• Nên ngừng sử dụng khi bệnh đã thuyên giảm, nếu không thấy hiệu quả nên thăm khám bác sĩ.

Thiên ma là một vị thuốc quý trong điều trị nhiều chứng bệnh, đặc biệt là đau đầu. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả tốt nhất, người dùng nên tham khảo ý kiến của thầy thuốc trước khi sử dụng.