TÀM SA

(Excrementum Bombycis Mori)

Tàm sa là phân tằm phơi khô còn gọi là Tàm mễ, Văn tàm sa. Dùng làm thuốc được ghi đầu tiên trong sách Danh y biệt lục. Con Tằm được nuôi lấy tơ ở khắp nơi trong nước ta.

Tính vị qui kinh:

Tính vị ngọt cay ôn. Qui kinh Can tỳ vị.

Thành phần chủ yếu:

Phytol, bêta-sitosterol, cholesterol, ergosterol, tetracosanol, lupeol, carotene, vitamine B1, C.

Tác dụng dược lý:

A.Theo Y học cổ truyền:

Khu phong trừ thấp, hòa vị hóa trọc. Chủ trị chứng phong thấp tý thống, thấp chẩn, ngứa, trị thổ tả.

Trích đoạn Y văn cổ:

Sách Danh y biệt lục: ” chủ trị sôi ruột, nóng trung tiêu, tiêu khát, phong tý ẩn chẩn”.

Sách Bản thảo thập di: ” thuốc sao vàng bọc ngâm rượu, có tác dụng trừ phong ẩm, khớp đau cử động khó, da tê, bụng lạnh, lãnh huyết, ứ huyết, lưng đau chân lạnh, sao nóng cho vào túi chườm trị gân xương liệt yếu, chân tay liệt, da tê dại”.

Sách Bản thảo cương mục: ” trị tiêu khát, trưng kết, phụ nữ băng huyết, đầu phong, đau mắt đỏ, trừ phong thấp”.

B.Kết quả nghiên cứu dược lý hiện đại:

Chưa thấy tài liệu nghiên cứu.

Ứng dụng lâm sàng:

1.Trị mề đay (urticaire): mỗi ngày dùng Tàm sa 60g, sắc nước chia 2 lần sáng tối uống. Ngoài ra dùng 120g sắc để xông rửa vùng bệnh 20 phút, mỗi ngày 2 lần (Kim Huệ Sinh trị 19 ca có kết quả, Báo Triết giang Trung y dược 1976,2:47).

2.Trị băng huyết: Đinh Vỹ Thần dùng Tàm sa sao cháy tán bột, mỗi lần uống 6g với rượu. Trị băng huyết có kết quả (Tạp chí Trung y 1964,3:24).

3.Trị chứng giảm bạch cầu: Ngụy Khắc Dân dùng viên Can huyết bảo (có thành phần chiết xuất Tàm sa) mỗi viên 20mg, mỗi lần 2 viên, ngày uống 3 lần, một liệu trình 30 ngày, đã theo dõi 265 ca, tỷ lệ kết quả là 88,7% (Thông báo nghiên cứu y học 1988,4:23).

4.Trị bán thân bất toại: 2 bát Tàm sa đựng vào 2 túi, sao nóng chườm vào chỗ đau tê. Đồng thời nấu cháo gạo nếp với quả cật (thận) của dê, ăn ngày 1 quả, dùng trong 10 ngày.

5.Trị tiểu có đường, miệng khô khát: Tàm sa 40g, nước 600ml, sắc còn 300ml chia nhiều lần uống trong ngày. Đơn này còn dùng trị thổ tả, tiêu mất nhiều nước, miệng khát.

Liều dùng: